Poniżej zamieszczamy fragment z Kroniki parafii w Dołubowie, w którym zapisano informacje o powstaniu kościoła i losach księży dołubowskich związanych z powstaniem styczniowym.
Kościół parafialny w Dołubowie pod wezwaniem św. Apostoł. Piotra i Pawła został ufundowany w 1465 przez Wita i Dorotę Łyczków. Ta datę uważa się również za początek istnienia parafii.
Ten pierwotny kościół był drewniany. Został on zniszczony w 1645 roku. Wkrótce potem odbudował go własnym kosztem nie jaki Michał Karwowski.
W 1904 r. pod kierownictwem swego proboszcza ks. Wincentego Gabszewicza zbudowali parafianie nowy kościół murowany w stylu neogotyckim. Część wewnętrznego urządzenia została przeniesiona z kościoła starego.
Ołtarz główny został zbudowany w 1910 r. staraniem ówczesnego proboszcza ks. Antoniego Dawidowicza. Tak wielki ołtarz, jak ambona i chrzcielnica, utrzymane są w pięknym stylu neogotyckim bez przeładowań i razem z całym wnętrzem kościoła stanowią bardzo miłą i estetyczną całość.
Ołtarze boczne zostały zbudowane w 1907 r. Jeden kosztem Stanisława Łowickiego ówczesnego właściciela majątku Dołubowo. Drugi zaś został wykonany własnoręcznie przez Pieńkowskiego, poprzedniego właściciela majątku Dołubowo.
Z zapomnianej prawie zupełnie, bo poza niewieloma szczegółami, historii parafii Dołubowo warto nadmienić, że w okresie Powstania Styczniowego ówczesny proboszcz Dołubowa ks. Jan Witkowski za zachęcanie ludzi do udziału w powstaniu oraz za łączność z partiami powstańczymi dnia 3 maja 1864 r. został osadzony w areszcie w Bielsku Podlaskim a po rozpatrzeniu sprawy przez gubernatora grodzieńskiego i generał – gubernatora wileńskiego został skazany na zsyłkę do guberni tomskiej. Całe jego mienie uległo konfiskacie na rzecz państwa.
Wspomniany już wyżej ks. Antonii Dawidowicz za rozprowadzanie broszur katolickich i polskich na żądanie Ministra Spraw Wewnętrznych musiał być przeniesiony z Dołubowa.
Dnia 19.01.1964 r. otrzymałem z Kurii Diecezjalnej z załączonymi materiałami dotyczącymi represyj, jakie w czasie Powstania Styczniowego i w okresie popowstaniowym, zastosowane były względem kapłanów, którzy pracowali w parafii Dołubowo. Treść tego pisma:
Ks. Witkowski Jan proboszcz parafii Dołubów osadzony w areszcie bielskim 3 maja 1864 roku jako podejrzany o budzenie ludności do powstania, odwiedzanie partii powstańczych. Sprawa była rozpatrywana przez naczelnika wojennego z Bielska, gubernatora grodzieńskiego i generał – gubernatora wileńskiego. Księdza Witkowskiego uznano za winnego i skazano na zsyłkę do guberni tomskiej, a całkowity jego majątek skonfiskowano na rzecz państwa.
Ks. Hankiewicz Sylwester (…???) par. Dołubów został oskarżony w roku 1866 o to, że ochrzcił 3 córki Franciszka i Zuzanny Wasilewskich, a to polegało na tym, że Franciszek był prawosławnym więc dzieci winien chcić w cerkwi, a on nie tylko ochrzcił w kościele, ale sam został katolikiem. Za to wszystko obciążono odpowiedzialnością proboszcza, któremu ogólnie zarzucano że przyciąga prawosławnych i udziela im sakramentów. Śledztwo ciągnęło się dość długo i niewątpliwie proboszcz poniósłby karę, ale w czasie procesu zmarł i nie doczekał wyroku. Wyrok skazujący na 8 miesięcy więzienia natomiast otrzymała Zuzanna za to że wychowała po katolickiemu córki, których ojciec kiedyś był przecież prawosławny.
Ks. Lellach Emilian, proboszcz parafii Dołubów, skazany na grzywnę 10 w lipcu 1868 roku za to, ze bez paszportu wyjechał do Bociek.
Ks. Żurowski Julian, wikariusz par. Dołubów, oskarżony był w 1903 roku o wrogi stosunek do prawosławia, przy czym nie (….) bliżej zarzutów.
Ks. Dawidowicz Antoni, proboszcz par. Dołubów, oskarżony ze nawrócił z prawosławia na katolicyzm mieszczankę Katarzynę Szablińską, ze rozdawał jakieś broszury drukowane w (….???) a wrogo ustosunkowane do prawosławia, określony jako wróg prawosławnych, 7 lipca 1910 roku na żądanie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych został przeniesiony na (…???) w powiecie lidzkim.
Dziękujemy księdzu Zenonowi Bobel za udostępnienie materiałów.
